صلاحیت دیوان داوری در دعوای نفتی یوکاس علیه روسیه

به سال 2005 میلادی، اکثریت سهامداران شرکت نفتی یوکاس با شروع سه جریان داوری موردی علیه دولت روسیه، بر مبنای معاهدة منشور انرژی، مدعی شدند دولت روسیه در حق آنان رفتار عادلانه و منصفانه را رعایت نکرده و دارایی‌های آن‌ها را مصادره کرده است و باید خسارت وارده را جبران کند. با توافق خواهان‌ها، هر سه پرونده در یک دیوان داوری مطرح و با توجه به مشترکات آن‌ها تحت جریان دادرسی واحد بررسی شد. دولت روسیه در واکنش به دعوای سهامداران شرکت یوکاس، با طرح مجموعه‌ای از ایرادات، مدعی شد دیوان داوری آنسیترال صلاحیت رسیدگی به ادعای خواهان‌ها را ندارد. دیوان داوری، به‌رغم ایرادات روسیه، به تاریخ 30 نوامبر 2009، با صدور رأی مقدماتی، صلاحیت خود را احراز کرد. سپس، به تاریخ 18 جولای 2014، رأی نهایی خود را، که از آن به بزرگ‌ترین رأی تاریخ داوری یاد می‌شود، صادر و به‌موجب آن دولت روسیه را به پرداخت مبلغی بالغ بر پنجاه‌میلیارد دلار در حق سهامداران شرکت نفتی یوکاس محکوم کرد. دیوان داوری یوکاس طی رأی صلاحیتی خود به تجزیه‌وتحلیل برخی از مقررات مهم مربوط به حوزة حل‌وفصل اختلافات سرمایه‌گذاری پرداخت که اهمیت موشکافی رأی صلاحیتی را دوچندان کرد. این‌رو، در این مقاله به بررسی تحلیلی ایرادات دولت روسیه در زمینة صلاحیت دیوان داوری پرداخته شد تا بهتر بتوان اعتبار و درستی سنگین‌ترین رأی تاریخ داوری را ارزیابی کرد.